Shigatse ( Xigaze )

De tweede stad van Tibet ligt ongeveer 300 km westelijk van de hoofdstad, zeg maar halverwege Lhasa en de Mount Everest. Halverwege de vorige eeuw heeft de culturele revolutie hier behoorlijk huis gehouden. Op deze plek is van vroeger alleen nog één belangrijke boeddhistische tempel overgebleven, waar een honderdtal monniken 'op de chinese loonlijst' staan. Zij worden letterlijk per contract gesteund om dit klooster als attractie, en als geldbron, het authentieke bestaansrecht aan Shigatse te geven. De oude stad is kort na 1950 door het leger van Mao plat gelegd, en nu zijn er rechte lange wegen, kruislings aangelegd, met die typische provinciale middenstands rommelwinkels, die daar zo bij horen. De oude markt is nog steeds grappig, met mooie mannetjes en vrouwtjes, en met prachtige kledingkramen. Bontmutsen voor vrouwen, prachtige overslagjacks voor mannen, met een gekleurde rand, en met houtje touwtje knopen. Koperslagers, kastenmakers, muziekinstrumenten makers, die ook nog handmatig de instrumenten zelf beschilderen. Westerse en Chinese muziek, die uit spiekertjes uit de kraampjes over de markt schalt. Groenten, snoep en bakkertjes, de hele reut door elkaar.

Laven aan al dit moois, doet mijn boosheid over de chinese repressie niet verminderen. Waar in Tibet voorheen 10.000 monniken leefden, tolereren chinezen nu minder dan duizend van dit soort roodmantels in het hele land. Van de vier hoofdsoorten zijn de geelkappen de meest voorkomende en in het beeld springende orde. Bij ons kloosterbezoek in Shigatse lopen Thea en ik achter de lokale pelgrimgangers aan, en vallen met de neus in de boter in weer een reli-ceremonie. Herkenbare zangdeuntjes, gebaren en geuren, maar geen reuzetoeters, want deze ruimte in kleiner, intiemer. Ik waan me in een bewegende fotoserie van The National Geographic. Op deze lokatie mag je buiten, zoals overal, vrij fotograferen, maar waar binnen de meeste tempels 'No Photos' geldt, hangen hier bordjes met verschillende tarieven. Bij een simpel altaartje staat 150 Yuan foto en 1200 voor video. De grote hal met de 26 meter hoge Buddha kost als gauw het driedubbele om te fotograferen of te filmen. Deze tibetaanse monniken staan op de chinese loonlijst, weet je nog wel ?

Het blijft elke dag raden of, en hoe lang, er internet beschikbaar is. Maar altijd zijn er flinke blokkeringen door de chinese overheid van kracht: google, instagram, what's app, alle uit het westen gedomineerde servers komen hier niet door. Meestal een bron van irritatie en teleurstelling, maar net zo vaak vind ik het wel best en lekker rustig.

De regionale religiosa van Tibet onderhouden goede relaties met de nepaleze (vrije!) monniken aan de andere kant van de Friendship Bridge. Dat is de belangrijkste reden voor China om de grens tussen Tibet en Nepal dicht te houden. Controle houden over de buitengrenzen. En tegelijk de infrastructuur tot aan het Base Camp van Mt Everest aan deze zijde verbeteren. Asfaltwegen zijn gereed, aan de trein wordt gewerkt. Chinees toeristenverkeer wordt enorm gestimuleerd, europese toeristen wordt het moeilijk gemaakt om hier te reizen. Tibetanen uit de grensstreek zijn met dwang naar Shigatse overgebracht, om rust en controle in het grensgebied te vergemakkelijken. Shigatse is de enige plek in Tibet waar ik ongelijkheid heb gezien. Daklozen, drankafhankelijkheid, honden die geschopt worden, ik denk zelfs dat ik tijdens deze hele reis alleen in deze stad kinderen en babies heb horen huilen.