Eerst huilen de wolken, dan lacht de zon

De metrokaart van Parijs hebben jullie vast wel eens goed bekeken. Van hier naar daar, bekende namen, een keertje overstappen op een lijntje met een andere kleur, et voila. Alle bezienswaardigheden binnen de periferique, lekker overzichtelijk. Dat is hier in Tokyo wel even andere koek. Kaartjes zijn er in vele soorten en maten. Het lijkt meer op Star Trek als je met je bankbiljet bij de machines staat. Bliepende lichtjes, onleesbare info, een damessstem die uit de machine tegen mij praat. Maar als ik eenmaal weet wat het japanse karakter voor english is, gaat het rapper. Er zijn onder de grond tientallen metro lijnen, maar ook gewone treinen, en verder zijn er circle trains zonder chauffeur, en noem maar op. Duizenden japanners krioelen (keep left) van hier naar daar, maar blijven netjes queuen, maken minimaal lichaamskontakt, en alles gaat rustig, beleefd, en met veel buigingen gepaard. Net buiten de betaalzones werk ik me een weg naar de bovenwereld. Het lijken wel ondergrondse steden. Het shibuya kruispunt (Shibuya crossing) is nou weer net zo iets om weer wél, gewoon wandelend over te steken. En nog eens, en nog eens. Met guide Betti verken ik de eerste dag de buurt.

Tegen de avond worden we door meneer Gyunzi Kyozo opgehaald voor een home visit met diner. De familie Gyunzi ( meneer en mevrouw, schoonzus en zwager, dochter en kleindochter ) staan op kousevoeten achter de deur, naamstikker met de voornaam opgeplakt, en als wij vieren de schoenen hebben omgeruild voor slofjes, en onze naamstikkers ook hebben opgeplakt, dan ploppen de saké flessen open. We hebben een mooie avond, met wederzijdse verwondering en nieuwsgierigheid naar elkaar, en de afspraak als deze familie ooit naar Holland komt, dat ze dan natuurlijk welkom zijn. Kadootjes uitruilen, en Kyozo zet ons weer netjes af bij de bus, die ons naar de tram, de metro, en naar huis brengt.
De Tokyo camino is een ambitieus voorbereid plan, die ons langs de highlights van Tokio moet brengen. Maar juist die dag regent het. De Meiji Shrine ( ter ere van keizer Meji, de grondlegger van het moderne Japan ) biedt een prachtige naargeestige nattigheid. Bij het Imperial Palace gaat het echt stortregenen, en wordt de aanblik toch wat treurig. Reden om maar eens flnk in het plan te snijden. De vreettentjes naast de beroemde Tsujiki visafslag zijn geweldig. Ik slenter langs kraampjes waar opgezette beesten te koop zijn, langs eetwaren en kruiden waar ik het bestaan niet van ken, en we landen rond het middaguur in een sushi tent. Later op de dag stopt het soms even met regenen. Kyozo sleurt ons onvermoeibaar verder, langs shopping malls, langs elektronica wijkjes, en door bijzondere buurtjes. Met zere natte voeten nemen we afscheid en met droge sokken maak ik me op voor de avondetappe in Hiro ( office van AB Inbev ) en een mooie eetavond in de Ginza corridor. We belanden niet in weer een sushi bar ( geen zin), niet in een tent die te druk is en geen plek heeft voor vier, en niet in een japans eethuis met statafels, maar drie toko's verder in een restaurant dat eten uit Hokkaido serveert, en er zelfs wijn uit Hokkaido bij schenkt .... lekker hoor.
Als die avond de wolken zijn uitgehuild, dan begint eerst de maan, en de volgende ochtend de zon te lachen. Een futuristische monorail geeft mij weer een geheel andere blik op de stad. Een duplica van het vrijheidsbeeld staat aan de haven. Ik maak met Thea en Betti een Harbour Cruise van een dik uur, onder replica's van Brooklyn Bridge en nog wel tien andere bruggen door, en we tuffen langs de Tokyo Tower en langs de Sky Tree.
Asakusa is het voorlopige eindpunt van de stadstour. Een toptempel om mee af te sluiten. Prima souvenirsfeer om tegelijkertijd de meuk voor het thuisfront in te slaan, en om op de valreep nog bij een flying sushi bar neer te ploffen.

Dezelfde avond maken we in een pork restaurant de balans op van vijf dagen Tokyo, en van drie weken Japan. Overal waar geen bergen zijn, lijkt Japan mij één aaneengesloten gecultiveerde strook van steden, buitenwijken, rijstvelden en van industrie. Oude tradities worden gekoesterd, nieuwe technische vooruitgang wordt omarmd. Bijgeloof en leven met de doden zijn onderdeel van het leven. Het welvaartsnivo is hoog. De gemiddelde leeftijd nadert de 50 jaar, de levensverwachting voor mannen en vrouwen is voor beide groepen dik in de tachtig. Overgewicht lijkt zeldzaam in het straatbeeld. Het is een land en een volk dat is ingesteld om met veel mensen, op een prettige en beleefde manier, met elkaar te wonen. Samenwerking en tolerantie vallen op. Kleding keuze is vrij, schooluniform en werkkleding zijn traditioneel: matrozenpakjes voor scholieren, zwarte pakken met wit overhemd voor zakenlui, mantelpakjes voor de dames. Vrijetijdskleding is uitbundig. Hippigheid neigt naar gekkigheid. Het respect naar elkaar, naar ouderen en naar kinderen, geeft mij als westeuropeaan een gevoel van schaamte.
Japanners zijn in de massa geneigd niet op te vallen, en elkaar veel ruimte te geven, op de kleine vrije ruimte die voor al die miljoenen samen beschikbaar is. Huizen en gebouwen ogen van buiten af saai, monotoon, achterstallig en gesloten, maar binnen is er bij de entree al veel aandacht voor smaak. Een zorgvuldig bijgehouden binnentuin, een stenen plaatsje met een drempel waar schoenen plaats maken voor sokken, blote voeten of sloffen, en binnen wordt op houten vloeren in stilte geleefd. De rijstpapieren wandjes geven een gevoel van privacy en tegelijk van samen onder één dak wonen. Slapen op tatami matten, onder een futon en met een pittenkussen is basaal. Samen baden in de onsen, en in de andere gelegenheden, heeft diezelfde dubbele beleving van privacy en van gezamenlijkheid. Landschappelijk heeft Japan niet heel veel te bieden, hoewel ik niet in Hokkaido ben geweest, wat het mooiste deel van het land schijnt te zijn. De Japanse Alpen verliezen het van de europese, de tempels verliezen het van die in Indochina. Japan is een land dat ik niet met welk ander land, dat ik ooit eerder bezocht, kan vergelijken. Dat is het gevoel waarmee ik naar huis ga.